Cetinje :: Moj grad

Senat razmatrao valorizaciju Lipske pećine

Posted on 28. Dec, 2010 by Vesko Pejović in Budućnost Cetinja, Turizam

Na trećoj sjednici Senata Prijestonice koja je održana 23.12.2010. godine, u Svečanoj sali Skupštine Prijestonice, kojom je predsjedavao Branko Vujović, predsjednik Senata, pored tekućih pitanja, razmatran je i Poslovni plan upravljanja Lipskom pećinom koji nudi konkretne varijante za njenu bolju turističku valorizaciju.

Sjednici su prisustvovali,  sljedeći članovi Senata:

1. Aleksandar Bogdanović, gradonačelnik Prijestonice;
2. Prim. dr Milutin Vukić, predsjednik Skupštine Prijestonice;
3. Milovan Janković, izaslanik Predsjednika Crne Gore;
4. Prof. Branislav Mićunović, predstavnik Vlade Crne Gore;         
5. Akademik Mijat Šuković, predstavnik Crnogorske akademije nauka i umjetnosti;
6. Prof. mr Nataša Đurović, predstavnik Univerziteta Crne Gore;
7. Sreten Zeković, predstavnik nevladinih organizacija i udruženja građana;
8. Rajko Mijušković, predstavnik građana Prijestonice.

 Odsustvo sa sjednice opravdali su  sljedeći članovi Senata:

1. Prof. dr Branko Radulović, predstavnik Skupštine Crne Gore;
2. Borislav Banović, predstavnik Skupštine Crne Gore;
3. Tarzan Milošević, predstavnik Zajednice opština Crne Gore;
4. Dr Miomir Mugoša, gradonačelnik Glavnog grada;

Otvarajući sjednicu predsjednik Senata, Branko Vujović,  upoznao je prisutne članove sa aktuelnim promjenama u sastavu Senata Prijestonice.

Novi članovi  Senata su  prof. mr Nataša Đurović, predstavnik Univerziteta Crne Gore (umjesto doc. dr Milorada Jovovića koji je podnio ostavku na tu funkciju), i stari (kao gradonačelnik) a sada novi član ( kao izaslanik predsjednika Crne Gore, dr Milovan Janković.

Prije prelaska  na dnevni red, predsjedavajući je upoznao članove Senata sa rezultatima, odnosno, aktivnostima, koje su uslijedile nakon održavanja Okruglog stola (08.09.2010)  posvećenog rješavanju problema vodosnabdijevanja Cetinja i naveo:

–Prvo, donijet je Akcioni plan od strane Radnog tima koji je bio formiran odmah nakon održavanja Okruglog stola, sa ciljem rješavanja problema vodosnabdijevanja Cetinja, a realizacija jednog dijela Akcionog plana je već počela. Njegov cilj je eliminisanje i dnevnih i noćnih restrikcija (makar)  u zimskom i dnevnih u ljetnjem periodu što  je i bio jedan od zaključaka sa tog Okruglog stola. Naravno, nastaviće se sa poslovima koji bi mogli dovesti do trajnog ili trajnijeg rješenja problema vodosnabdijevanja Cetinja. 

– U JP “Vodovod i kanalizacija Cetinje” u  tom pravcu, preduzete su sljedeće hitne mjere: nabavka mjernih instrumenata, rezervnih djelova, ventila i svega onoga što je potrebno da se počne  utvrđivanje činjeničnog stanja kada su u pitanju kapaciteti i određivanje kritičnih mjesta koje treba sanirati u primarnoj i sekundarnoj mreži.  Te aktivnosti su već u toku i ministar Vujović očekuje da će se naći novac za nabavku tog najhitnijeg – neophodnog materijala.

–Drugi dio aktivnosti odnosi se na sanaciju vodoizvorišta Vrela koje u zimskom periodu može u potpunosti da zadovolji potrebe Cetinja. Po riječima ministra Vujovića, u prvoj fazi potrebno je 1.300.000,00 €, od čega je obezbijeđeno oko 300.000,00€ (za nabavku rezervnih djelova i mjernih instrumenata neophodnih za identifikaciju i otklanjanje kvarova) dok se razmatraju ideje i  mogućnosti kako da se dođe do nedostajućih 1.000.000,00€ potrebnih za realizaciju prve faze projekta.

Nakon izlaganja predsjednikaVujovića prešlo se  razmatranje studije osnovnog plana mogućnosti  valorizacije  Lipske pećine, koju je uradilo preduzeće “TURIZAM KRAS” DD, koje ima namjeru da se pojavi na crnogorsko tržište... 

ZAKLJUČAK SENATA JE:

Kako Prijestonica planira realizaciju ovakvog projekta i kako je, nakon niza kontakata sa zainteresovanim investitorima (prije svega iz Slovenije), definisana mogućnost valorizacije pećine po principu privatno-javnog partnerstva, Senat je sugerisao nadležnima iz Prijestonice da sprovedu proceduru za izbor investitora, kao i da izaberu model valorizacije Lipske pećine (u opticaju su dva modela) a nakon toga bi se obezbijedila  saglasnost Vlade i pomoć države.

Dr MILOVAN JANKOVIĆ NOVI PREDSJEDNIK SENATA

Druga tačka dnevnog reda, tekuća pitanja, otvorena je podnošenjem ostavke na mjesto predsjednika Senata, od strane g-dina Branka Vujovića. On je predlažio da ga na toj funkciji zamijeni dr Milovan Janković, što su svi prisutni članovi podržali, tako da je za novog predsjednika Senata izabran doskorašnji gradonačelnik Cetinja, dr Milovan Janković.

Poštovani čitaoci sajta, zahvaljujući ljubaznoj pažnji gospođice Milice Kaluđerović, dipl. pravnika – sekretara  Senata Prijestonice, koja mi je stavila na raspolaganje materijal razmatran na sjednici, upoznaću vas u najkraćem, sa preduzećem “Turizam Kras” dd i njihovim Poslovnim planom za valorizaciju Lipske pećine a u sklopu toga daću i nekoliko lijepih podataka i fotosa o LIPSKOJ PEĆINI i njenoj unutrašnjosti.

POSLOVNI PLAN TURISTIČKE  VALORIZACIJE LIPSKE PEĆINE

Preduzeće “Turizam Kras” dd, već više godina uspješno posluje i upravlja sa Postojnskom jamom, koja predstavlja jednu od najvećih turističkih atrakcija u Sloveniji. Ovo preduzeće je zajedno sa Vladom Slovenije i opštinom Postojna oblikovalo prvi model ove vrste u Sloveniji koji se temelji na javnom privatnom partnerstvu. Preduzeće ima koncesiju za upravljanje sa Postojnskom jamom, koju je izdala država Slovenija. Kompanija uspješno posluje i u 2008. godini je ostvarila prihode od skoro 12 miliona eura i cifru veću od 700.000 posjetilaca.

Među kompanijama u svijetu, koje upravljaju pećinama u turističke svrhe, preduzeće “Turizam kras” dd se nalazi na prvom mjestu. Uzimajući u obzir navedene poslovne rezultate ovo preduzeće smatra da bi bilo dobar partner opštini Cetinje za realizaciju ove ideje.  

Kako je Lipska pećina trenutno turistički ne valorizovana ovo preduzeće je analizirajući bogatsvo koje ona sadrži, uz svoja znanja i iskustva iz ove oblasti,  vidjelo mogućnost uključivanja Lipske pećine u turističku ponudu Cetinja, što bi imalo pozitivne efekte  na razvoj, ne samo cetinjskog već i crnogorskog turizma. Ovo bi bio i prvi projekat ove vrste u Crnoj Gori u kojem bi učestvovali javni i privatni sektor.

Njihova osnovna ideja temelji se na mogućnosti dugoročnog zakupa Lipske pećine (koja je u vlasništvu opštine Cetinje) od strane privatne kompanije. Uz dobar partnerski odnos sa privatnom kompanijom, opština Cetinje bi dala Lipsku pećinu na upravljanje privatnoj kompaniji. Iz ovog odnosa javni i privatni sektor bi bi imali koristi. Poslovni plan je urađen za period od 20 godina.

Javni sektor bi u zamjenu za upravljanje dobio rentu tj ekonomsku korist. Pored toga bi se ostvarila nova radna mjesta i plaćali porezi i doprinosi iz poslovanja preduzeća uz prateće multiplikacijske turističke prihode kako na lokalnom tako i na državnom nivou. Pored ekonomskih na strani javnog sektora su i ekološki učinci.

Potrebno je izabrati provjerenog partnera koji će voditi računa o očuvanju prirodnog resursa i poslovati  u skladu sa principima održivog razvoja.  

 LIPSKA PEĆINA

Speleološki turizam predstavlja specifičnu vrstu turizma. U prošlosti je ova vrsta turizma bila dostupna malom broju ljudi, uglavnom istraživačima koje je zanimala unutrašnjost speleoloških objekata. Zbog svoje zanimljivosti, pojedini speleološki objekti su postali glavna turistička atrakcija u određenim destinacijama. Primjer je Postojnska jama u Sloveniji. koju je 2008. godine posjetilo više od 500. 000 turista.

Da bi speleološki objekat Lipska pećina postao turistička atrakcija potrebne su značajne investicije u infrastrukturu. Posebno se ovo odnosi na unutrašnjost jame i okolinu speleološkog objekta.

Lipska pećina se nalazi u Dobrskom selu na prevoju Belveder u opštini Cetinje. Bila je poznata još u Njegoševo doba. Otkrivena je približno kad i Postojinska jama u Sloveniji.

Prema pisanim dokumentima, zna se da je u nju prodirao i Englez Lejard, 1839. kao i poznati putopisac i istraživač Pavle Rovinski, koji je nakon spuštanja na 450 metara dubine, 1887. godine, zapisao da u pećini ima stalaktita i drugih ukrasa koji se ne mogu naći ni u jednoj drugoj pećini.

Krajem prošlog i početkom ovog vijeka pojedini, najviše ulazni, djelovi ove pećine bili su osposobljeni za turističku posjetu. Najintenzivnija posjeta ovog objekta bila je u prvoj polovini ovog vijeka, kada su pojetioci kao rasvjetu koristili garbitne lampe da bi prošli kroz kanale ovog objekta.

Pećina je nastala u stijenskoj masi između Cetinjskog polja i Dobrske uvale. Spada u grupu etažnih speleoloških objekata jer je u njoj splet kanala veoma razvijen. Glavni kanal kojim je nekada tekla velika količina vode izgubio je svoju osnovnu funkciju jer je voda pronašla drugi “niži” nivo i svoj tok preselila nešto niže stvarajući ove kanale. Do sada je istražena dužina pećinskih kanala od preko 3,5 km dok je vertikalno rastojanje između najviše i najniže tačke u objektu preko 300 metara. U pećini se izdvaja nekoliko cjelina: ulazni kanali, njegoševa sala, kristalna dvorana, i hodnik sa kamenim blokovima. Pećina je veoma bogata sa pećinskim nakitom.

Od samog ulaza primjećuje se da je pećina posjećivana i da je o njoj vođeno računa.  Unutrašnjost pećine je još prije prvog svjetskog rata uređivana pa se tako mogu vidjeti kameni stepenici, staze čak i mjesto koje u Crnoj Gori zovemo “guvno” ili kameni krug na kome se sjedi i razgovara. Ovo mjesto u pećini je posebno čarobno, u velikoj galeriji, sa vodenim bazenom!

U pećini ima vodenih tokova, negdje dubljih, negdje plićih i oni obrazuju takođe svojevrstnu atraktivnost cijelom ambijentu, ali ih nema mnogo i nisu opasni.  U unutrašnjosti je toplo. Osim na 2 ili 3 mjesta, na kojima je hladno zbog velikog strujanja vazduha – kretanje kroz pećinske galerije je veoma prijatno, vazduh prijatan i bez ikakvih posebnih mirisa. 

Zbog svega navedenog, ocjene stručnjaka predviđaju da bi Lipska pećina u bliskoj budućnosti mogla postati prvi uređeni speleološki turistički objekat u Crnoj Gori .

Za samo upravljanje Lipskom pećinom važno je rešavanje pitanja Zakona o podzemnim vodama koji trenutno ne postoji u Crnoj Gori a kojim bi trebalo omogućiti nesmetanu turističku valorizaciju kao i spriječilo uništavanje prirodnih resursa.

Ako se uzme u obzir da je Crnu Goru u 2007. godini posjetilo 1,1 milion turista (što je za 18,8% više nego u 2006. godini) a od toga Cetinje 130. 000 (što je za 29% više nego u 2005. godini), može se konstatovati da je pred crnogorskim odnosno cetinjskim turizmom period značajnog rasta.  Analizom posjeta kulturno istorijskih spomenika na Cetinju došlo se do pretpostavke da bi Lipsku pećinu godišnje (u periodu od 20 godina – maj- oktobar) posjećivalo od 60.000 do 130.000 turista godišnje  s tim što bi se prve godine taj broj kretao oko 30.000.  Prve dvije godine prosječna cijena turističke ture kroz Lipsku pećinu iznosila bi 5 eura. U prvoj godini, preduzeće bi zaposlilo 6 radnika (direktor, vođa jame, administrativni radnici i vodiči kroz jamu) a svake godine bi se njihov broj, vjerovatno povećavao s tim što za period od 20 godina,  ne bi smio da pređe cifru od 11 radnika.

Ukupna potrebna investicija za uređenje prilaznog puta, parkinga, platoa ispred jame, objekata na platou, transformatorske stanice i ostale potrebne opreme kao i za održavanje izgrađenih objekata približno iznosi oko 2.000.000 eura. Prihodi se planiraju od 200.000 eura prve godine do 1,9 miliona u 20. toj godini poslovanja. Pozitivno poslovanje moglo bi se očekivati u sedmoj godini. 

Postojanje Zakona o Zaštiti jama i Zakona o koncesijama bi u velikoj mjeri olakšalo poslovanje ove kompanije i doprinijelo lašem dogovoru između privatne kompanije i Opštine Cetinje. 

Opština Cetinje koja je vlasnik Lipske pećine trebala bi da otkupi plac za parking koji je sada privatno vlasništvo.  

Poslovni model upravljanja Lipskom pećinom je moguće izvesti na dva načina:

– koncesiju za upravljanje prirodnim resursom ili

– potpisati ugovor o dugoročnom najmu prirodnog resursa

Obilazak Lipske pećine za velikibroj turista bi, bez sumnje, bio  atrakcija i doživljaj i trebalo bi sve uraditi da se ovaj crnogorski biser što prije pokaže svijetu.

PRILOG PRIPREMIO: VESKO PEJOVIĆ